O viño das xacias

En O Cabo do Mundo e as ribeiras que se estenden nas súas proximidades, habitan unhas fermosas criaturas: as xacias.

No reino das xacias hai un río, o Miño, e unha fervenza de ribeiras que descenden cara a el. Hai un labirinto de camiños que unen as aldeas coas viñas, nubes de castiñeiros que alivian a calor no verán e cerdeiras que na primavera estenden sobre a paisaxe un veo de flores brancas.

Viven en profundas pozas do río, a maioría das cales se atopan nos municipios de Chantada, O Saviñao, Pantón e Carballedo. Poucas veces se prodIgan ante os ollos da xente. En ocasións, delata a súa presenza algún leve batuxo na auga, unha rama que se move na beira aínda que non faga vento ou unha columna de burbullas que rompen na superficie.

Aínda que son metade persoa e metade peixe, estes seres máxicos teñen a facultade de converterse en humanos para relacionarse connosco sen ser descubertos. Pero teñen que ter bos motivos para facelo.

Unha tarde de setembro de hai uns anos, catro fermosas mulleres pasaron pola adega portando na cabeza, cada unha delas, un cesto de uvas. O primeiro levaba mencía, merenzao o segundo, o terceiro caíño e o último contiña sousón. Á sorpresa por presenza das descoñecidas, sumouse o asombro polo fabuloso aspecto das uvas, que resplandecían baixo o sol do atardecer.

Unha delas baixou o cesto e apoiouno a en a cadeira. Logo tomou un acio e elevouno no aire, á vista dos alí presentes, que aínda estupefactos, viron como, a medida que o acio se movía no aire, deixaba tras de si un brillante ronsel púrpura. “Virades algunha vez unhas uvas tan fermosas?”. Ninguén contestou, pero polas miradas que se cruzaron entre eles, quedou clara cal era a resposta. “Gustaríavos saber en que viñas destas ribeiras foron cultivadas?”. Unha vez máis, sen que ninguén respondese, sóubose o que todos pensaban. Tras uns segundos de absoluto silencio e miradas recelosas, alguén preguntou, “A cambio de que nos cederiades ese tesouro?”. As mulleres intercambiaron miradas de complicidade e a maior delas adiantouse ás outras, poñéndose máis preto do pequeno grupo de persoas. “A cambio de que cada vendima dediquedes unha parte da colleita destas viñas, a elaborar o viño favorito das xacias ”. Tras os lóxicos berros de espanto e estupefacción, outro dos presentes preguntou: “E cal é ese viño?”. As tres xacias máis novas sorriron pícaras, mentres a maior delas continuou explicando: ” É o viño que resulta de escoller os mellores acios destas variedades de uva tinta, pero elaborándoas coma se fosen de uva branca”. Oíronse algunhas gargalladas, xa que, os homes e mulleres destas ribeiras sempre fixeran as elaboracións á maneira tradicional: a tinta como tinta e a branca como branca. Entón, alguén berrou, “o viño das xacias, é como elas, nin unha cousa nin a outra!”.

Vendo que parecía non haber ninguén interesado en axudalas a facer o seu viño, as mulleres déronse a volta e dispoñíanse a irse cando, de súpeto, alguén as detivo, gritando ás súas costas, “eu farei o viño das xacias!”.

Desde aquela tarde, a nosa familia ten un acordo con elas: antes de cada vendima, elas móstrannos as mellores uvas e logo, cada outono, nós devolvémoslles o favor, entregándolles botellas de viño que elas gardan nas mesmas profundas pozas nas que viven e nas que, segundo contan as lendas, gardan os seus enormes tesouros.

Cada vez que teñen algo que celebrar, brindan co viño que lles ofrendamos cada outono e tinguen de cores púrpura a superficie da auga, facéndonos, aínda que sexa só visualmente, partícipes da súa alegría.

(Relato creado por Abadía da Cova-Adegas Moure)